Kom je ook?
Tag: lokale voedselproductie
Onderhoud Historische Kruidentuin & Stekjes en zaden te koop – week 14
De Historische Kruidentuin in het Vestingsplantsoen wordt onderhouden door vrijwillligers van Stichting Eetbaar IJsselstein. Eetbaar IJsselstein wil samen zorgen voor een eetbare omgeving, met aandacht voor lokaal, vers en natuurlijk voedsel. De sociale samenhang versterken, kinderen en volwassenen voorlichten over lokaal, natuurlijk en bewust eten, en samen pluktuinen realiseren met ontmoetingsmogelijkheden. In de Historische Kruidentuin maken we dit zichtbaar door er een mooie eetbare siertuin te creëren met elkaar waar we ook gezamenlijke activiteiten organiseren die gratis toegankelijk zijn voor iedereen.
De kruidentuin is altijd gratis toegankelijk en is bereikbaar via de Walkade ter hoogte van nummer 12 (trapje naar beneden) of via de Anna van Burenstraat (bruggetje over naar het Vestingsplantsoen).
In week 14 van 2015 (maandag 30 maart – zondag 5 april) zijn er in elk geval vrijwilligers aanwezig op:
- woensdag 1 april van 11:00 – 13:00 uur
- vrijdag 3 april van 14:00 – 17:00 uur
Tijdens deze tijden wordt de tuin onderhouden, is het mogelijk om stekjes & zaden te ruilen of kopen, kun je voor € 0,50 kruiden knippen in de tuin en kunnen er zaden ingeleverd worden voor het project Zaden voor voedsel. Ook kun je informatie krijgen over de huidige beplanting of gewoon rondwandelen in de tuin.
Stekjes die momenteel verkrijgbaar zijn (klik op een foto voor een vergroting):
Kapucijner (blauwschokker) – Kattensnor – Grote Kaardebol – Cosmea – Lathyrus (blue ripple) – Tomaat (clementine) – Wilde Tabaksplant
Zaden die momenteel verkrijgbaar zijn (klik op een foto voor een vergroting):
Rode Tuinmelde – Kardoen – Grote Kaardebol – Oost-indische Kers – Groot Kaasjeskruid – Goudsbloem – Kattensnor
Er zijn ook pakketjes van zaden te koop (klik op een foto om deze te vergroten). Bijvoorbeeld:
Iedereen die mee wil onderhouden, organiseren of meehelpen met activiteiten kan zich aansluiten. Voor af en toe of voor regelmatig, voor het aantal uur dat je uitkomt. Je kunt je hier aanmelden:
Enthousiastie reacties op Kruiden educatie door Ivon Vrolijk in de Historische Kruidentuin
Afgelopen zondag, 5 oktober, was er een kruidenles met Ivon Vrolijk in de Historische Kruidentuin. Ivon heeft zelf al jaren een permacultuur tuin aan de Noord-IJsseldijk en kan veel vertellen over de kruiden, hoe je ze behandelt en hun toepassingen. Zo zijn we weer nieuwe dingen te weten gekomen over allerlei planten in de tuin, zoals de teunisbloem, het boerenwormkruid, de guldenroede, de pompoen, de salie, de kardoen, de cirtroenverbena enzovoorts. Leuk was ook de onderlinge uitwisseling, want ook de bezoekers zijn ervaren tuiniers. Met: Ria Mocking, Clarie van de Langenberg, Carola Ruijsch van Dugteren en Raymond, Anja Alsemgeest en Welmoed Osinga. Later kwam Andries Wallinga nog langs met druivenstekken uit eigen tuin. Ook anderen hadden een aantal stekken en plantjes meegenomen.
Op de foto laat Ivon ons zien wat een goede manier is om bijvoorbeeld de citroenverbena te stekken en heeft ze ons veel tips gegeven over het laten overwinteren van planten. Zo is het bijvoorbeeld voor veel planten goed ze te laten staan en niet te veel te kortwieken, zodat ze een grotere kans hebben in de winter. Na het stekken hebben een aantal nog zaad gewonnen van boerenwormkruid en andere planten, en zijn de rijpe pompoenen en bosaardbeiplantjes meegenomen. Ook hebben we natuurlijk een kopje kruidenthee gedronken.
Het was een informatieve en gezellige leer- en doemiddag in de kruidentuin – leuk ook om dit te midden van de planten en bloemen te doen op zo’n mooie plek. Enthousiast werd Ivon bedankt voor haar heldere uitleg. Ze heeft al gezegd dat ze volgend voorjaar terug komt voor meer!
Zenderstreeknieuws: “Fietsen van hapje naar hapje”
In de Zendertreeknieuws van woensdag 17 september 2014 staat een leuk artikel met foto van de stand van Koningshof, deelnemer aan de Proeverij georganiseerd door Eetbaar IJsselstein en Museum IJsselstein:
La Focaraccia luistert Appelpluk op met prachtige muziek
Hebben jullie ook genoten van de muziek bij de Appelpluk? Quartet La Focaraccia heeft een eigen Facebook pagina:http://www.facebook.com/LaFocaraccia
HULP GEVRAAGD
Vind je het leuk om mee te doen met Eetbaar IJsselstein? Dat kan op een heleboel verschillende manieren. Vink aan wat je aanspreekt, en je krijgt per email meer informatie. Alle hulp is welkom, ook een uurtje. Alvast dank!
In Zenderstreeknieuws: Elke vrijdag Eetbaar IJsselstein
Elke vrijdagmiddag van 14:00 – 16:00 uur is Eetbaar IJsselstein te vinden op het museumplein van IJsselstein!
Website Zenderstreeknieuws
Eetbaar IJsselstein met Kraam op Verenigingenmarkt, 28 juni 2014
Elke twee jaar wordt door Gemeente IJsselstein een Verenigingenmarkt georganiseerd. Deze markt trekt altijd veel belangstelling. Dit jaar in samenwerking met de Sportfair. De markt vindt plaats op zaterdagmiddag van 12:00 – 18:00 uur in centrum IJsselstein.
Via deze link is alle informatie over de Verenigingenmarkt te vinden op de website van Gemeente IJsselstein.
Eetbaar IJsselstein gaat voor het eerst meedoen met een kraam. Met informatie over onze activiteiten, zoals tuindagen, kraampje museumplein, voorzaaien van planten, stekjes ruilen, inzameling pitten voor Zaden voor Voedsel, alles wat je wilt weten over kruiden, lokale verse en bewuste voeding, zonnebloemwedstrijd voor kinderen en meer. We hebben er zin in!
Deelnemers project:
- Gerrie Evers (trekker)
- Josien de Veen
- Quina Paz Fonseca
- Clarie van de Langenberg
Project 9 – Kraampje Verenigingenmarkt
Vandaag (22 maart 2014) doet Eetbaar IJsselstein mee aan NLdoet!
Eetbaar IJsselstein knapt de kruidentuin in het Vestingsplantsoen op en maakt er een Historische Kruidentuin van voor de bewoners van IJsselstein!
Met een team van 10 mensen gaan we van 13:00 – 16:00 uur het onkruid verwijderen, de straatjes schoonmaken en er mooie nieuwe planten inzetten zoals Akelei, Citroenverbena en een Framboos.
Mooi dat we, net als alle andere gemeentes in Nederland, aan kunnen sluiten bij NLdoet waardoor er weer nieuwe vrijwilligers met ons meedoen en we ook een budget voor nieuwe planten gekregen hebben.
En heel leuk natuurlijk dat zoveel mensen graag meehelpen met het realiseren van de kruidentuin!
Kruid van de maand – SALIE
Kruid van de Maand is een bijdrage van voedingsdeskundige Henriëtte Das uit IJsselstein.
==========================================================================
Salie of Salvia Officinale: 1 plant, veel toepassingen.
“Salvia” is afkomstig van “salvare” (redden) of “salvere” (genezen, in orde zijn). “Officinalis” betekent “uit de apothekerswerkplaats” en duidt erop dat Salie voorkwam op de officiële lijst van geneeskrachtige planten.
Oorsprong
In het oude Rome werd Salie gezien als een onmisbaar geneeskrachtig kruid dat zelfs zo heilig voor hen was, dat het kruid gewijd was aan hun belangrijkste god, Jupiter.
Het plukken van Salie was dan ook met rituelen omringd. Salie is inheems in de Balkan en het Middellandse Zee gebied. In de Middeleeuwen is het via de kloostertuinen ook in ons gebied terecht gekomen.
Dat Salie al vroeg gezien werd als een apotheek op zich, mag blijken uit een geschrift van Jacob van Maerlant in zijn “Den Naturen Bloeme” uit de 13de eeuw:
“Waarom zou een man sterven als er Salie in zijn tuin groeit?”
Hieronymus Bock (1498-1554) schreef in zijn kruidenboek:
“Onder alle kruiden overtroeft nauwelijks een gewas de Salie, want ze dient de arts, de kok, kelner, armen en rijken.”
Uiterlijk
Salie is een winterharde groenblijver en wordt ongeveer 70 cm hoog. De blaadjes zijn lancetvormig en hebben een zachte groen/grijze kleur en voelen een beetje fluweelachtig aan. In de zomer bloeit zij met blauwe tot licht paarse bloemetjes.
Na een paar jaren (5 à 6) gaat hij achteruit en moet hij vervangen worden
Magie en volksgebruiken
Er werden aan Salie door de eeuwen heen ook vele magische krachten toegeschreven.
Zo dacht men dat het kweken van Salie in de tuin een lang leven en goede gezondheid garandeerde. Of dat Salie in de tuin ervoor zorgde dat de vrouw de baas in huis was.
Bij midzomernachtvieringen liepen de maagden met een takje Salie door het park. Dit zou het verschijnen van de juiste echtgenoot bevorderen.
Tijdens pestepidemieën werden monddoeken in azijn met Salie gedoopt als men in contact moest komen met patiënten of overledenen. Dit was minder magisch bedoeld, maar zeer praktisch; Salie heeft een sterk desinfecterende werking.
Witte Salie wordt ook weleens indianen wierook genoemd. Het werd vroeger door de Amerikaanse indianen gebruikt voor hun rituelen. Zij dreven met deze gedroogde plant de negatieve energieën weg uit hun leefomgeving en bij zich zelf. Als het ware zuivert witte Salie dus alle soorten negatieve energieën.
Nederlandse namen:
Echte Salie, blauwe Salie, Salie, keukenSalie, franse thee, heilige thee, heilig kruid, savia, palingkruid, zelve, saaldje, selft.
Culinair
Salie werd door de Romeinen al gebruikt om vet eten beter te kunnen verteren.
Het heeft de eigenschap vlees (sneller) mals te maken.
Het is lekker bij varkensvlees en kaasgerechten. Van oudsher wordt het samen met ui in vullingen gebruikt. Het wordt soms gebruikt bij vette vis. (paling). Heel bekend zijn de in de oven gebakken aardappeltjes met Salie, een Toscaans recept. Het wordt ook gedronken als thee.
Medicinaal gebruik
De Grieken en Romeinen zagen het als een middel tegen alle kwalen (panacee).
In de Middeleeuwen werd echte Salie als magisch beschouwd om zijn brede werking bij verkoudheden, hoest, astma, insectenbeten, zenuwzwakte, uitblijvende menstruatie, steriliteit, om de spijsvertering te stimuleren, pijn door krampen te verminderen en gassen uit te drijven.
Verder werd Salie aangeprezen door o.a. Dioscodorus, Hildegard von Bingen, Dodoens en Culpeper.
Inwendig gebruik:
- Salie heeft zweetremmende eigenschappen en wordt toegepast bij overdreven transpiratie, klamme handen, zweetvoeten en nachtelijk zweten tijdens de menopauze.
- Het werkt samentrekkend en ontstekingsremmend en heeft een waardoor het een prima middel is bij preventie van griep en verkoudheden, bronchitis, mondslijmvliesontsteking, tandvleesontsteking, keelpijn, amandelontsteking, maagwandontsteking, diarree. Heeft een antibiotische werking
- Het bevordert de menstruatie en door de fyto-oestrogene werking helpt het bij overgangsklachten, hormonaal onevenwicht, onregelmatig bloedverlies, gebrek aan libido en onvruchtbaarheid bij vrouwen en herstel na een miskraam. OPGEPAST: Salieblaadjes of bereidingen daarvan mogen niet inwendig gebruikt worden door zwangere vrouwen, het bevordert de samentrekking van de baarmoeder. Salie vermindert de melkproductie van zogende vrouwen, dus ook niet gebruiken bij borstvoeding!
- Salvia wordt al eeuwenlang gebruikt voor een goede geestelijke balans. De gunstige effecten op de hersenstofwisseling en het zenuwstelsel zijn inmiddels ook in de medische wereld bekend. Salvia maakt zwakke zenuwen snel minder stressgevoelig en bevordert de mentale veerkracht en vitaliteit. Maar ook als antioxidant en natuurlijke verzachter van de luchtwegen heeft Salvia een geweldige reputatie. Al deze mooie eigenschappen zorgen ervoor dat men een beter geestelijk evenwicht houdt.
- Salie wordt uitwendig gebruikt bij mondslijmvliesontsteking, heesheid, keelpijn, kleine wonden, slecht helende wonden, zweren, insectenbeten, eczeem, acne en bij slechte adem.
Insectenbeten, wonden, zweren, eczeem en acne: leg er een vers gekneusd blad op
Saliethee
Recept om mee te gorgelen bij keelpijn: Overgiet een eetlepel fijngesneden bladeren met twee kopjes kokend water, laat 10 minuten trekken. Gorgel er elke uur mee.
Tegen overmatige transpiratie, nachtelijk zweten, preventie van griep en verkoudheden:
Overgiet een theelepel fijngesneden blad met ¼ liter kokend water en laat 3 minuten trekken. Neem hiervan 3-4 kopjes per dag.
Salie melk:
In Nederland werd Salie vooral ’s avond meegekookt in de melk. Saliemelk is een prima middel voor het slapen gaan. Het werd gedronken na de aardappeloogst, ter afsluiting van de lampegietersavonden in Veenendaal en Jan Salie (het geesteskind van de schrijver en criticus E.J. Potgieter) kreeg het voor zijn zwakke gestel te drinken voor hij naar bed ging om goed te kunnen slapen.
Salie werd gebruikt vanwege zijn kalmerende werking. JanSalie staat voor iemand die door overmatig gebruik van Saliemelk geheel futloos is geworden.
Het oude recept:
1 liter melk
5 Salie blaadjes
10 gr maïzena
1 el. water
30 gr. suiker
Giet de melk in een pan, doe de Salie blaadjes er bij en breng aan de kook.
Laat de pan op een zeer laag vuur (het beste op een vlamverdeler)met het deksel op de pan 1 uur trekken
Zeef de Salie blaadjes uit de melk en maak de maïzena aan met wat water, voeg de maïzena toe aan de melk en breng alles weer aan de kook, roer de suiker door de melk en dien de Saliemelk zo warm mogelijk op.
